درآمدی‌بر حقوق حاکم در قراردادهای خدمات انرژی

دکتر حمید رضا اصلانی فارغ التحصیل حقوق خصوصی از دانشگاه شهید بهشتی، استادیار و عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه علم و فرهنگ، [email protected] فاطمه علوی٭ کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل دانشگاه حقوق آزاد اسلامی واحد تهران مرکز [email protected] تاریخ دریافت: 6/6/92 تاریخ پذیرش: چکیده یکی از اقدامات مفید برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی در کشور، ایجاد بازار سرمایه‌گذاری در بهینه‌سازی مصرف حامل‌های انرژی از طریق راه‌اندازی صنعت شرکت‌های خدمات انرژی یا « اسکو» می‌باشد. این ویژگی می‌تواند ضمن ایجاد منافع اقتصادی در کشور زمینه مناسبی برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی باشد. تحقق این امر بدون نظام حقوقی- قراردادی کارآمد، موثر و منسجم ممکن نیست. از آنجائیکه بررسی اوصاف هر قراردادی به شناخت ماهیت آن کمک می‌کند، این مقاله با هدف پی‌بردن به ماهیت حقوقی قرارداد اسکو و اینکه اصولاً این قرارداد با چه نهاد حقوقی در نظام حقوقی ایران تطبیق دارد، ابتدا این نهاد را با برخی عقود معین در قانون مدنی و تجارت ایران مقایسه کرده است. این مقاله تلاش می‌کند که ضمن مقایسه قرارداد اسکو با برخی نهادهای حقوق داخلی و طبقه‌بندی‌ و قراردادن آن در چارچوب مفاهیم شناخته شده به بررسی فرصت‌ها، چشم‌اندازها، چالش‌ها و خلاءهای قرارداد‌های مذکور بپردازد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد، به رغم شباهتهای این نهاد با عقود اجاره اشخاص، جعاله و حق‌العملکاری، افتراق آنها به اندازه‌ای است که توصیف قرارداد اسکو در پرتو عقود مذکور صحیح نمی‌باشد و نمی‌توان آنها را تحت یک رژیم حقوقی آورد و کاملاً منطبق نیستند. از این‌رو با توجه به اوصاف و عناصر وجودی قرارداد اسکو، ماهیت مناسب آن تابع ماده 10و 183 قانون مدنی یعنی اصل آزادی قراردادها، اصل صحت قراردادها و تقدم ماهیت بر عنوان انتخابی که به لحاظ تحلیلی و عملی آثار مفیدی را از خود بر جای گذاشته و این قرارداد را با نظام حقوقی ایران منطبق می‌نماید. طبقه‌بندی JEL: K39، K33، K19، K12، Q43، R51 ٭- نویسنده‌ی مسئول.